Lanaren eta haren gizarte-ingurunearen diseinuaren, antolaketaren eta zuzendaritzaren alderdiak dira, langileen osasunean kalte psikikoak, sozialak edo fisikoak eragin ditzaketenak.
Nola eragiten digute?
Eragin negatiboa izan dezakete langilearen osasun mentalean eta fisikoan, bai eta erakundearen eraginkortasunean ere.
- Absentismoa eta lan-motibazioa okertzea.
- Laneko produktibitatea murriztea.
- Lan-istripuak.
- Gainerako lantaldearekiko harreman-arazoak.
Arrisku psikosozialeko zortzi faktore
- Lidergo tipologiak
-
- Lidergo autoritarioa: Lider mota honek autoritatea zentralizatuta dauka, mendekoen parte-hartzea mugatuz eta erabakiak alde bakarretik hartuz. Bere mendekoengandik obedientzia espero du, eta haien gaineko boterea sari eta zigorren bidez gauzatzen du.
- Lider liberala: Jarduteko orduan erabateko askatasuna eskaintzen die erakundeko kideei, bazterrean geratzen da eta ez du esku hartzen. Liderrak askatasunez lan egiten uzten die taldekideei, konturik eman gabe.
- Lidergo karismatikoa: Mendekoak edo ekipoak inspiratzen ditu. Baina arazo bat du; bere burua bere taldeko kideen gainetik jartzeko joera du, eta, beraz, badirudi liderraren presentziak markatzen duela arrakasta.
- Lidergo paternalista: Beste pertsona batzuen prestatzailea da. Irakaskuntza-ezaugarriak ere baditu, eta akatsa baliatzen dute horri buruzko azterketa bat egiteko eta, horrela, hurrengo aldian hobetzeko. Entrenatzaile bikaina da, pertsonak esperientzia zorrotzak egitera, aztertzera eta berriro praktikatzera bultzatzen baititu.
- Lidergo parte-hartzailea: Liderrak mendekoak erabakiak hartzen inplikatzeko joera du. Berak bultzatzen ditu prozedurei, helburuei eta lan-jomugei buruz erabakitzerakoan parte hartzera.
- Lider transformazionala: Kideak etengabe motibatu eta inspiratzen ditu, sutsuak dira eta horrela transmititzen dute. Ekimen berriak bilatzen dituzte eta balioa ematen dute. Lider karismatikoaren antzekoa da, kemena, konfidantza eta gogoa transmititzen baitie bere taldeko kideei.
-
- Gatazka eta rol-ambiguetatea
-
- Lana egiteko, beren artean bateraezinak diren eskaerak eta eskakizunak daudenean gertatzen da. Lanarekin gustura ez egotearekin, inplikazioa faltarekin eta errendimendua hondatzearekin lotuta dago.
-
- Barne komunikazioa
-
- Argitasuna, enpatia eta entzute aktiboa funtsezko ezaugarriak dira laneko arrakastan zein arrakasta pertsonalean.
- Espazioa eta denbora: Bilatu lekua eta unea egokia zure mezuaren transmisioan eraginkorra izateko.
- Dena komuniktazen du: Keinuak, jarrerak, mugimenduak, aurpegi-adierazpena, ahots-tonua, begirada… denak balio du.
- Mezu koherentea: Sinesgarritasuna sortzen du, eta hasierako ideia argi eta garbi iristen laguntzen du.
- Feedbacka: Handitu zure pertzepzioa hartzailearekiko atzeraelikadurari esker. Galderak egin.
- Ikaskuntza: Entzuten, enpatizatzen eta asertiboa izaten ikastea funtsezkoa da.
- Hitzik gabeko komunikazioa: Erabakigarria da komunikazioan. Protagonismoa %93koa da, eta hitza, berriz, % 3koa.
- Argitasuna, enpatia eta entzute aktiboa funtsezko ezaugarriak dira laneko arrakastan zein arrakasta pertsonalean.
-
- Parte hartzea eta ikuskatzea
-
- Parte-hartzeak langileak bere lanaren eta antolakundearen hainbat alderditan dituen inplikazio-, esku-hartze- eta lankidetza-mailak aztertzen ditu
- Berehalako nagusiek lana gauzatzearen hainbat alderdiren gainean egiten duten kontrol-mailari dagokio ikuskapena.
-
- Harreman pertsonalak
-
- Lan-ingurunearen eta lan-baldintzen barruan, pertsonen artean ezartzen diren harremanetatik eta harreman horien kalitatetik eratortzen diren alderdiak biltzen dituzte.
-
- Langileen autonomia
-
- Langileak bere denbora eta lan egiteko modua nola antolatzen duen kudeatzeko eta erabakiak hartzeko duen gaitasuna eta aukera indibiduala da
- Autonomia handiagoa izateak estresaren aurkako babes handiagoa esan nahi du. Salbuespenak: erantzukizun handiko lanpostuetan autonomia handitzeak ez du estresetik babesten, eta eskakizun psiko-fisiko gutxi dituzten lanpostuetan autonomia gutxiago eta orientazioa behar izan dezakete.
-
- Lan karga eta erritmoa
-
- Langileek beren denbora eta lan egiteko modua nola antolatu kudeatzeko eta erabakiak hartzeko duten gaitasuna eta aukera indibiduala da.
-
- Langilearekiko interesa eta konpentsazioa
-
- Erakundeak langileekiko duen epe laburreko eta luzeko interesa eta kezka da.
-
