Esther Enales | Bezero Kudeaketako Zuzendaria. IMQ Prevención
Segurtasuna, osasuna eta ongizate okupazionala alderdi guztiz estrategikoa dira konpainietan; izan ere, objektiboak eta konpromiso saihestezinak izan behar dira, logika hutsekoak, haien aktiborik garrantzitsuena giza kapitala baita. Helburu hauen garrantziaz jabetzea ezinbestekoa da enpresen eta ekoizpen-sare osoaren garapen egokia eta etengabeko hobekuntza bermatzeko. Ikuspegia, enpresa osasungarriko politikak lortzera bideratzen da, langile aktibo, kooperatibo eta eraginkorrek parte har dezaten.
Hala ere, laneko arriskuen prebentzioaren gaur egungo emaitzak kostu handia izaten jarraitzen du pertsonentzat, erakundeentzat eta gizartearentzat. Lan-istripuak eta lanbide-gaixotasunak gertatzen dira oraindik, eta urtetik urtera areagotu egiten dira. Horietan, segurtasunik gabeko baldintzak eta egintzak dira osasunerako kalteen kausak zehazten dituzten ezaugarriak. Ez dago egoera hori justifikatzen duen aitzakirik.
Pertsona eta ezbehar-tasa binomioaren aurka arauak ezarri behar dira, eta, horretarako, garrantzitsua da zero tolerantzia egotea istripuekiko, lanbide-gaixotasunekiko eta horiek eragiten dituzten kausen jatorriekiko. Langileen gogobetetzea handitzea eta gizartearekiko arduratsuak izatea izango lirateke helburuak.
Arlo horretako legeriak eta araudiek, oso ugariak, lehen aipatutako helburuak lortzeko nola jokatu behar dugun erakusten digute. Baina, batzuetan, egiaztatutako metodologien laguntza behar izaten dugu, arrakasta izateko eta ahaleginak modu eraginkorragoan kontzentratzeko. Metodologia horietako bat 5S da, hedapen handiko teknika, erakunde ugarik erabiltzen baitute, batez ere industria-enpresek. Ordenarekin eta garbitasunarekin hertsiki lotutako metodologia da, eta lantokietako gutxieneko segurtasun- eta osasun-xedapenek oso modu zehatzean ezartzen dute alderdi hori. Ondorioz, eztabaidaezina da 5Sek laneko segurtasunarekin eta osasunarekin duten harremana. Izan ere, metodologia eraginkorra da, aplikatzeko erraza, ekonomikoa eta arin aplikatzekoa. Baina hori lortzeko, langileen parte-hartzearekin batera, ezinbestekoa da erakundeak zuzentzen dituztenen borondatea egotea.
Baina, zer dira 5Sak?
Esan bezala, Bigarren Mundu Gerraren ondoren Toyota auto fabrika batean sortu zen metodologia hau. Teknika hau garatu zuten ingeniarien helburua enpresa produktiboagoak, ordenatuagoak, seguruagoak eta osasungarriagoak lortzea zen. Azken batean, lehenik eta behin, lan-baldintzak hobetzeaz ari gara, horren ondorioz, eta ingurune seguruagoan, pertsonen portaera mesedegarria izan dadin.
5Sak bost etapaz osatuta daude, eta S hitzak honako hitz hauen japonierazko hasierako letrari dagozkio:
- Antolaketa (Seiri): Espazioa irabaztea erabilgarria ez dena edo bere lekutik kanpo dagoena ezabatuz, edo berriro erabil daitekeena konponduz.
- Ordena (Seiton): Espazioa lanerako beharrezkoak diren elementuekin antolatzea. Horrela, gauzak aurkitzeko eta presak eragindako istripuekin edo objektuak oker manipulatzearekin lotutako denbora-galerak saihesteko lana errazten da.
- Garbiketa (Seiso): espazio garbi bat mantentzeak akatsak identifikatzen laguntzen du, baita istripu-iturri izan daitezkeen ekipoen matxurak ere.
- Estandarizazioa (Seiketsu): aurreko faseetan lortutako ordena eta garbitasun-mailari eusteko arauak eta errutinak, jarraibide erraz eta bisualen, seinaleztapenaren eta mugen bidez.
- Diziplina eta ohitura (Shitsuke): aurreko egoerei eusteko ahaleginak sustatzea eta egitea. Ikuskatzea edo txekeatzea ere bai, 5Sak automatizatzen ari direla egiaztatzeko.
Hori jakinda, zenbat istripu erlazionatu daitezke ordenarik eta garbitasunik ezarekin lotutako arrazoiekin? Garbitu gabeko edo zerrautsez estalitako olio-putzuak, ertz zorrotzak dituen txapisteriako materiala, tresna desordenatuak eta tiraderetan sailkatu gabeak, ordenatu gabeko apaletako materiala, materialek inbaditutako pasabideak, sailkatu gabeko hondakinak, postuen inguruan pilatutako zaborra, matxura potentzialik ikusten uzten ez duten makina eta ekipoetako zikinkeriak… Enpresetan ohikoak diren egoeren adibide dira. Baina kontua ez da ordena bermatzea eta zikinkeria desagerraraztea soilik, garbiketa ohiko lanaren zati gisa integratzea baizik. Era berean, portaera okerrarekin lotutako ohiturak aldatzea onuragarriak diren ohiturengatik, ekintza ez-segurua saihesteko.
5S ezartzeko egituratzea
Metodologia hau ezartzeko, berregituraketa eta antolaketa-prozesu bat behar da. Horretarako, beharrezkoa da:
- Ezarpen-talde bat izendatzea, gaian trebatua eta ikasia.
- Esku hartzeko arloak hautatzea, eremu pilotu bat hautatuta.
- Ezarpena modu egituratuan planifikatzea
- Abiarazteko bilera
- 5S panela
- Inplementazioa
- Emaitzak zabaltzea
- Etengabeko hobekuntza
Ezarpenaren arrakastarako beharrezko tresnak dira aurrekoa eta ondorengo prozesua dokumentatzea, hobekuntza bakoitzetik ikastea, seinaleztatzea, beste era batera funtzionatzearen abantailak zabaltzea, lan-espazioetara bisita aktiboak egitea, eta zorroztasunez eta arduraz jardutea. Baina adi! Goi zuzendaritzaren konpromisorik gabe ez da arrakastarik izango. Eta horretarako, sinestea, inplikatzea, dedikazioa eta baliabideak erraztea eta etengabeko erritmoa ahalbidetzea eskatzen du, premiarik eta presarik gabe.
Zergatik da onuragarria 5Sak segurtasunaren eta osasunaren ikuspegitik inplementatzea?
- Emaitza azkar eta eraginkorrak eskaintzen dituen irtenbidea da.
- Lan-elementuen banaketa zuzena.
- Ez da denborarik galtzen presa eta istripuak sor ditzaketen lanerako beharrezkoak diren objektuak bilatzen.
- Ekipoen eta instalazioen mantentze-lanak hobetzen dira, erabilera arduratsua eginez.
- Istripu gutxiago gertatzen dira ezkutuko arriskuak azaleratzen direnean.
- Talde-lana errazten da, pertsona guztiek ohitura eta lorpen-zentzu bera dutelako.
- Inpaktu bisual atsegina. Kalitatea, produktibitatea eta segurtasuna sustatzen ditu.
- Kaosa eta desantolaketa saihesten dira
- Kontrola eta ohitura onak areagotzen dira, baita arauekiko errespetua ere.
- Prebentzioaren kultura bultzatzen da.
- Xahutzea eta akatsak minimizatzen dira, eta denbora ez-emankorrak
- Segurtasunean eta osasunean, besteak beste, berrinbertitu daitezkeen kostuak aurrezten dira.
- Estresa murrizten da eta motibazioa irabazten da.
- Pertsonen gogobetetasuna handitzen da.
- Harrotasun handiagoa egiten dugun lanagatik.
- Enpresa-irudia hobetzea.
Egiaztatuta dago metodologia hau modu egokian ezarri duten enpresek lehen aipatutako irabaziak lortu dituztela. Kostu baxuak eta emaitza azkarrak behar bezala konbinatzea izan da Kalitatean eta Produktibitatean bilatu izan dena, eta, beraz, Segurtasuna eta Osasuna ez ziren gutxiago izango.
Hemendik animatzen dut metodologia hau oraindik ezarri ez duten enpresek horretan lan egin dezaten. Agian komenigarria izan daiteke eremu mugatu batan proba bat egitea, erraz hasteko eta emaitzak ikusteko. Horrek ezarpenaren arrakasta erraztuko du, hasierako errezeloak gaindituz eta aldaketari aurre eginez.